(Post 14/02/2009) Những câu chuyện thành công kỳ diệu của Yahoo! Google, E bay, Amazon.com... đặc biệt là trường hợp của Microsoft, từng làm dấy lên những phong trào "ngồi trong ga-ra mơ giấc mơ Bill Gates" trong thanh niên tại nhiều nước.

Những bạn trẻ có ít nhiều năng lực về công nghệ thông tin đã quyết tâm đi tìm thiên đường dù có thể phải bắt đầu cơ ngơi chỉ với mỗi chiếc máy tính, chỗ làm việc chỉ là một góc trong ga-ra hoặc một xó xỉnh tồi tàn. Ở VN cũng vậy, trong nhiều căn phòng trọ nhỏ bé vẫn đã và đang nhấp nháy những giấc mơ. Có cơ hội nào không cho những bạn trẻ này?

Một bạn trẻ đã khởi nghiệp với xuất phát điểm theo cách trên, hiện có công ty đang Phát triển tương đối tốt và đã nhận được một số nguồn đầu tư tài chính từ tư nhân và quỹ đầu tư, khẳng định rằng: "Thế giới dot-com tại VN hiện giờ đang rất... vui. Nếu bảo đây là giai đoạn các "cá bé" bị "cá lớn” thâu tóm thì cũng đúng: Nhiều website đơn lẻ hoặc dịch vụ triển vọng các cá nhân hay công ty nhỏ đang được các công ty có tiền cân nhắc mua lại". Công ty của bạn cũng đã mua thành công một trang web về thể thao và đang trong quá trình mua thêm một số trang khác nữa... Tình hình này, một mặt nào đó, có chút tiếc nuối cho tác giả của những trang web hoặc các công ty bị mua lại, vì giống như họ "bán lúa non” giấc mơ của chính mình. Nhưng nếu giữ lại, họ hầu như không thấy đường phát triển xa hơn nữa.

Thị trường internet VN phát triển trong vòng 10 năm nay và rộ lên phong trào khởi nghiệp với các công ty tin học của các sinh viên, kỹ sư công nghệ thông tin khoảng 5 - 10 năm trở lại đây. Nhưng thực sự, hầu như chưa có bạn trẻ nào lập nên ấn tượng thực sự trong kinh doanh. Thậm chí, có nhiều công ty xuất phát khá hoành tráng rồi tàn lụi dần. Những “giấc mơ Bill Gates" trong giới công nghệ trẻ ở VN vẫn chỉ âm ấm chứ chưa tạo được những hiện tượng bùng cháy và bừng sáng. VON, Vinagame, MSS... những cái tên đã khá mạnh trong thị trường dịch vụ trực tuyến tại VN thuộc một dạng thức khác, không thể so sánh với những bạn trẻ được đề cập theo cách khởi nghiệp như trên.

Có thể kể ra nhiều nguyên nhân của tình trạng này. Về mặt khách quan, tốc độ phát triển về hạ tầng và số lượng người sử dụng internet tại VN rất cao. Song chất lượng ứng dụng các dịch vụ trực tuyến lại không tương xứng. Thương mại điện tư vẫn là một lĩnh vực xa lạ và bất tiện với tuyệt đại đa số người tiêu dùng, ngay cả người tiêu dùng trẻ. An ninh mạng tại VN cũng chưa đu sức thuyết phục. Chính vì vậy, cả nhà kinh doanh và người tiêu dùng vẫn rất dè dặt với loại hình dịch vụ, mua bán qua internet. Hơn nữa, sự thiếu đồng bộ trong tốc độ phát triển của dịch vụ ngân hàng, thanh toán, các quy định về quản lý nhà nước... khiến nhiều trang web không phát triển được theo hướng kinh doanh, mà chỉ mang tính phục vụ cộng đồng và hoạt động cầm chừng.

Nhưng theo nhiều người trong cuộc, nguyên nhân chủ quan mới quan trọng: Phần đông bạn trẻ tại VN quá nóng vội nên đã xây dựng giấc mơ cua mình trên nền tảng không chắc chắn. Vì vậy mà phát triển "đụng trần" rất nhanh hoặc nhanh chóng sụp đổ từ tâm lý đến năng lực. Nhiều bạn trẻ chỉ mới lóe lên một vài ý tưởng hoặc nhận thấy một vài cơ hội thị trường, vậy là vô vập bắt tay vào thành lập công ty, cắm cúi xây dựng trang web hoặc viết phần mềm và nghĩ đến đích thành công quá sớm. Nhưng sau bước đi đầu tiên đó, họ rơi vào bế tắc, không biết đi tiếp như thế nào, tương lai ra sao vì chưa từng có trải nghiệm cuộc sống, chưa biết thế nào là kinh doanh, đặc biệt là giấc mơ không đủ mạnh, không đủ cháy bỏng để biến thành khát vọng, nỗ lực và hy sinh ngoài mơ mộng kiếm được nhiều tiền.

Vì vậy mà hầu hết công ty tin học trẻ chỉ quanh quẩn trong dịch vụ làm website, dịch vụ lắp đặt, bao trì mạng, máy tính với chất lượng dịch vụ tầm tầm. Những trang web được thiết lập cũng không thực sự sáng tạo về chức năng dành cho người dùng, mà chỉ loay hoay, tương tự những gì đã có sẵn. Sau thời gian ngắn phát triển, quảng bá, thu hút được một lượng người dùng nhất định, các dịch vụ này nhanh chóng “đụng trần”, không chuyển hóa thành lợi nhuận kinh doanh thực sự. Cho nên việc duy trì nó là gánh nặng quá sức tiềm lực tài chính vốn eo hẹp của các công ty cực nhỏ hoặc cá nhân những người chủ trẻ. Và “bán lúa non” trở thành giải pháp khả thi hơn.

Nhìn lại chặng đường này, những ai tỉnh táo sẽ thấy được nhiều bài học bổ ích. Dám mơ! Nhưng nếu chỉ mơ thôi, chưa đủ! Mà phải là những giấc mơ có đủ hành trang. Một khi hành trang nghèo nàn, sẽ nhanh chóng cạn kiệt. Tầm nhìn quá thấp sẽ nhanh chóng bị "đụng trần"... Những hoạt động dược xem là để khích lệ tinh thần khởi nghiệp của giới trẻ VN trong thời gian qua vẫn chưa nhìn ra được vấn đề này và vì vậy, có nhiều người đã bị mất thời gian để nuôi những giấc mơ ngắn ngủi và gánh lấy thất vọng lớn.

Từ các công ty dot-com, cũng là kinh nghiệm cho nhiều lĩnh vực khác. Tinh thần khởi nghiệp vẫn rất đáng cổ vũ. Nhưng phải tỉnh táo hơn đế không rơi vào phong trào!

A.Tuấn
(theo DNSG)