(Post 30/11/2013) KitKat là bước đi lớn nhất của Google để tiến vào thứ mà hãng tin là tương lai của di động: môi trường giàu thông tin, tích hợp sâu vào dịch vụ đám mây thông minh của công ty và có mặt trên các thiết bị rẻ nhưng mạnh mẽ. Đây là một kế hoạch đầy tham vọng dành cho tương lai, nhưng có phù hợp với hiện tại?

Vào năm 2011, Google giới thiệu Android 4.0 Ice Cream Sandwich, đưa phong cách thiết kế vốn ban đầu được dành cho máy tính bảng lên smartphone. Hai năm sau đó, người dùng chỉ nhận được những bản cập nhật 4.x nhỏ mang tính chất hoàn thiện cùng với một vài tính năng lớn chứ không phải phiên bản 5.0 hoàn toàn mới. Google cho rằng Android là một hệ điều hành đã trưởng thành, không nhất thiết phải sáng tạo lại từ đầu từ thiết kế cho tới các tính năng chính mà chỉ cần làm cho máy chạy nhanh hơn, tốt hơn và đẹp hơn. Với Android 4.4 KitKat, xu hướng này vẫn tiếp tục.

Google luôn giới thiệu phiên bản mới của Android cùng với một thiết bị Nexus mới, lần này là chiếc Nexus 5. Tuy nhiên, Nexus 5 không còn là thiết bị mang đến cho bạn trải nghiệm Android nguyên bản nhất. Thay vào đó, máy cho thấy tầm nhìn mới về Android – một hệ điều hành tích hợp sâu hệ sinh thái của Google hơn bao giờ hết. KitKat là phiên bản có diện mạo được chăm chút nhất từ trước đến nay của Android, nhưng hầu hết các tính năng quan trọng chỉ có trên Nexus 5 và mang đậm chất Google.

Thiết kế

Trên toàn bộ hệ điều hành, Android được thiết kế gọn gàng và tươi sáng hơn. Màu trắng xuất hiện nhiều hơn, thay thế cho màu xanh từng một thời gắn liền với trải nghiệm Android. Google thậm chí còn thay đổi độ trong suốt trên toàn bộ hệ điều hành, thay thế lớp màu đen bằng một lớp nửa trong suốt. Cảm nhận đem lại là hệ điều hành trở nên gần gũi với người dùng hơn, bớt "lạnh".

Sự thay đổi màu từ xanh sang trắng dễ nhận thấy nhất trên thanh trạng thái và thanh phím điều hướng. Thanh trạng thái và thanh phím điều hướng giờ được làm trong suốt ở một số vị trí, cho phép hình nền và một số ứng dụng nhất định được hiển thị ở phía sau 2 thanh này.

Google cũng cho phép một số ứng dụng được hiển thị toàn màn hình bằng cách giấu đi toàn bộ thanh trạng thái và thanh phím điều hướng. Thực ra giới phát triển Android hoàn toàn có thể làm được điều tương tự ở các phiên bản Android trước đây nhưng lần này Google đã quyết định tung ra hỗ trợ chính thức dành cho tính năng này. Công việc tùy chỉnh Android của giới phát triển sẽ dễ dàng hơn rất nhiều.

Những nỗ lực chau chuốt diện mạo trước đây của Android chưa bao giờ được đánh giá cao, nhưng lần nâng cấp lần này thực sự toàn diện và hợp lý hơn rất nhiều. Thông báo pop-up trên màn hình được hiển thị trong hộp thoại được bo tròn, dễ nhìn hơn rất nhiều so với hình chữ nhật cứng nhắc trước đây. Phông chữ Roboto nổi tiếng được thiết kế cho co nhỏ lại đôi chút. Kể cả hiệu ứng khi bạn bấm vào một phím nào đó cũng được thay đổi, tinh tế và bớt màu mè hơn.

Ứng dụng đồng hồ là nơi phong cách thiết kế của Google được phô trương nhiều nhất. Ứng dụng này được cập nhật bằng một giao diện mới, có vòng tròn cho người dùng chọn giờ khá độc đáo vốn được giới thiệu lần đầu tiên trong ứng dụng lịch vào đầu năm nay. Giao diện mang đậm chất Android nhưng được sắp xếp hợp lý hơn, dễ sử dụng và trực quan hơn.

Launcher và Google Now

Một trong những tính năng mà bạn không thể bỏ qua ở Android 4.4 trên Nexus 5 chính là bộ launcher. Launcher trên Nexus 5 áp dụng phương hướng mới của Google trên dòng Nexus: tất cả đều đều xoay quanh dịch vụ của Google.

Tính năng đáng chú ý nhất được tích hợp vào bộ launcher là Google Now. Bạn có thể truy cập Google Now ở màn hình ngoài cùng phía bên trái bằng cách kéo màn hình Home chính sang bên phải. Tất nhiên, bạn vẫn có thể kéo một trong 3 phím mềm ở phía dưới lên trên để vào Google Now như ở Android 4.1+. Khi bạn đang ở màn hình Home, bạn có thể nói "OK Google" để kích hoạt trình tìm kiếm bằng giọng nói. Tính năng này khá giống với Touchless Control của Moto X nhưng đáng buồn là nó chỉ hoạt động khi bạn đang ở màn hình Home. Hơn nữa, tính năng này có thể nhận diện giọng nói của bất cứ ai chứ không phải chỉ riêng người dùng như Moto X.

Google Now đang ngày càng được cải thiện. Google cho biết khả năng nhận diện giọng nói đã được cải thiện với độ chính xác tăng lên 25%. Thực tế sử dụng đã chứng minh được tuyên bố của Google. Google Now chưa bao giờ nhận diện chính xác đến thế. Nếu có một từ bị nhận diện sai, bạn có thể bấm vào nó để thay thế bằng từ đúng. Google cũng có thể hiển thị các trang web dựa trên vị trí hiện tại của bạn trên bản đồ nếu dịch vụ tìm kiếm cho rằng bạn muốn xem chúng.

Tuy nhiên, sự thay đổi lớn nhất dành cho Google Now sẽ đến tay người dùng trong một vài tuần nữa. Google đang hợp tác với các nhà phát triển ứng dụng để cho phép dịch vụ tìm kiếm của hãng quét nội dung bên trong ứng dụng. Điều này có nghĩa là kết quả tìm kiếm mà Google Now đưa ra có thể chính là một trong số những ứng dụng có trên máy của bạn, nếu ứng dụng đó phù hợp với từ khóa tìm kiếm mà bạn nhập. Hiện nay mới chỉ có 10 đối tác kí kết với Google, nhưng việc củng cố sức mạnh của trình tìm kiếm vào sâu bên trong ứng dụng có thể mở ra những tiềm năng mới cho Google Now.

Google cũng cho rằng biểu tượng trên màn hình 4.95 inch của Nexus 5 cần được hiển thị lớn hơn để người dùng dễ bấm hơn (thay vì tăng số lượng biểu tượng trên một hàng/cột). Menu ứng dụng cũng được đơn giản hóa, giờ chỉ còn biểu tượng ứng dụng chứ không còn gì khác. Để chèn widget vào màn hình ngoài, bạn sẽ phải làm quen với thao tác cũ là bấm và giữ vào màn hình. Bạn cũng phải làm tương tự nếu muốn sắp xếp màn hình Home và thay hình nền.

Mặc dù những thay đổi này đều đáng giá, bạn cần biết hiện tại chúng – những tính năng tốt nhất của KitKat – chỉ dành riêng cho Nexus 5. Bạn hoàn toàn đúng khi gọi Nexus 5 là "điện thoại Google".

Hangouts

Hangouts cũng được cập nhật lớn cùng với KitKat. Ngoài các tính năng đã có trước đây, Hangouts giờ còn hỗ trợ cả SMS và MMS, thay thế ứng dụng nhắn tin của Android. Tuy nhiên, KitKat vẫn cho phép bạn thay thế Hangouts làm ứng dụng nhắn tin mặc định bằng một ứng dụng khác tải về từ Play Store.

Đáng buồn là khả năng hỗ trợ SMS của Hangouts vẫn chưa tốt cho lắm. Google buộc bạn "gắn" các tin nhắn SMS vào một tài khoản Google duy nhất. Giả dụ nếu bạn có 2 tài khoản Google trên smartphone Android, bạn phải tự nhớ tin nhắn SMS nào thuộc tài khoản Google nào. Tệ hơn, tin nhắn SMS không nằm chung hội thoại với các tin nhắn Hangouts khác mà chúng có chỗ riêng. Có rất nhiều hệ điều hành di động khác xử lý tin nhắn SMS lẫn tin nhắn tức thời rất tốt. Ví dụ như ở trên iOS, iMessage tự động phát hiện và gộp tin nhắn SMS, hay thậm chí cả WebOS cũng làm được điều đó. Google cho biết công ty hiện tại đang "tập trung vào việc đưa được tính năng SMS lên Hangouts cho Android. Chúng tôi đang cố gắng hết sức để khiến trải nghiệm SMS trên Hangouts ngày càng tốt hơn".

Công bằng mà nói, khó ai có thể hiểu được Google muốn gì ở Hangouts. Đây có thể là một ứng dụng đối thủ của iMessage, nhưng Google vẫn chưa làm cách nào để có thể tự động nhận diện xem người nhận tin có sử dụng Hangouts hay không.

Bù lại, Hangouts có mặt trên nhiều tảng – một số nền tảng Google còn không thể kiểm soát trực tiếp. Điều này khiến việc tạo nên một ứng dụng hoạt động giống như iMessage trở nên khó khăn và có thể giải thích cho việc tại sao Google không gộp tất cả các loại tin nhắn vào một nơi. Mặt khác, bạn có thể đặt âm báo riêng cho tin nhắn SMS để chúng không phát ra tiếng kêu giống như các tin nhắn Hangouts khác.

Dù sao, ít nhất thì việc có SMS trên Hangouts đã là một bước tiến, mặc dù rất khó để nhận biết con đường mà Google đang theo đuổi. Chắc chắn Google còn rất nhiều điều cần làm đối với Hangouts. Đối với nhiều người dùng, hạnh phúc đơn giản là có ít biểu tượng hơn trên menu ứng dụng.

Ứng dụng gọi điện

Với những ứng dụng chủ chốt như Launcher và SMS được "Google hóa", việc ứng dụng gọi điện đón nhận điều tương tự cũng không có gì đáng ngạc nhiên. Thay vì đưa ra cho bạn một bàn phím số đơn giản, màn hình chính của ứng dụng gọi điện giờ hiển thị danh sách những người mà bạn gọi tới và được gọi đến nhiều nhất. Google cho biết hãng sắp xếp thứ tự trong danh sách này dựa trên thuật toán của hãng và thực tế cho thấy nó hoạt động rất tốt. Kể từ Android 4.3, bàn phím số cũng trở nên thông minh hơn bằng cách sử dụng từ điển T9 để tìm danh bạ – một tính năng từng rất được mong chờ trên các điện thoại dòng Nexus.

Một tính năng lớn nữa là ứng dụng gọi điện có thể trực tiếp đưa ra kết quả tìm kiếm các địa điểm kinh doanh cho bạn. Google sử dụng cơ sở dữ liệu khổng lồ của dịch vụ Maps để tìm kiếm các địa điểm kinh doanh gần với vị trí hiện tại của người dùng. Nhờ vậy, khi bạn gọi tới các cơ sở kinh doanh này, máy sẽ hiển thị một bức ảnh đại diện và đặt luôn tên cho cơ sở kinh doanh trong mục lịch sử cuộc goi. Nhờ đó, khi bạn được gọi lại, bạn sẽ biết công ty nào đang gọi cho mình.

Khả năng hỗ trợ công việc

"Thực dụng" đã trở thành từ được gắn liền với các máy di động hiện đại nhờ máy tính bảng của Apple và Microsoft. Tuy nhiên, Google vẫn nằm trong cuộc chơi, nhất là giờ đây khi hãng đã tích hợp sẵn ứng dụng văn phòng QuickOffice vào KitKat. Phiên bản mới có giao diện gọn gàng và ăn khớp với phần còn lại của hệ điều hành hơn nhưng vẫn chưa thể đọ với Apple iWork nếu xét về số lượng tính năng. QuickOffice và Google Drive vẫn còn khá tách rời trên Android. Cụ thể, QuickOffice không thể mở file Google Docs có trên Google Drive, dù kì lạ là cả Drive và QuickOffice đều có các tính năng văn phòng khá giống nhau.

Ứng dụng Downloads có giao diện đẹp và dễ sử dụng hơn nhiều. Giao diện của File Picker cũng gọn gàng và trực quan hơn, có thể tích hợp với các dịch vụ lưu trữ đám mây như Google Drive, Dropbox, v.v.

In ấn cũng là một tính năng mới được bổ sung. Bạn có thể dễ dàng in văn bản với dịch vụ Google Print hoặc một số máy in HP, thậm chí còn có tùy chọn in PDF bằng các máy in được kết nối. Những tính năng này được sử dụng tương đối nhiều trên máy tính nhưng ít ai nghĩ tới việc sử dụng chúng trên một chiếc smartphone. Dù sao, điều này cũng cho thấy quyết tâm của Google để biến KitKat trở thành một hệ điều hành giàu tính năng và không yếu thế trước bất cứ đối thủ nào, đặc biệt là trên mặt trận máy tính bảng.

Ứng dụng Email từ lâu đã bị người dùng lãng quên trên Android, nhưng trên KitKat ứng dụng này đã được cập nhật sâu rộng. Về cơ bản, Email hoạt động không khác gì ứng dụng Gmail của Google – từ menu trượt cho tới tính năng kéo ngang để xóa. Mặc dù không tỏ ra thông minh cho lắm khi gộp email, Email rồi cả Gmail đều là những ứng dụng email tốt và không thua kém nhau là mấy.

Hiệu năng

Rất khó để đánh giá hiệu năng của một hệ điều hành bởi phần cứng của các thiết bị đều khác nhau. Với Android, việc này lại càng phức tạp do số lượng thiết bị rất lớn. Đối với Nexus 5, KitKat chạy như bay. Game đua xe Asphalt 8: Airborne chơi mượt không kém gì phiên bản iOS. Đối với những game thủ Android, đây là điều không phải lúc nào họ cũng dám nghĩ tới.

Ngoài ra, KitKat còn có một số cải tiến nhỏ về hiệu năng mà những người dùng smartphone mạnh mẽ như Nexus 5 có lẽ cũng không quan tâm lắm. Một trong những nâng cấp có trong KitKat là "Project Svelte" mà theo Google là để KitKat có thể hoạt động trên các máy cấu hình "yếu". Lần đầu tiên kể từ sau Gingerbread 2.3, Android có thể chạy tốt trên các thiết bị chỉ có 512MB RAM. Ngoài việc "giảm cân" cho hệ điều hành và các ứng dụng bên trong, Google cho biết hãng còn cải thiện trình quản lý bộ nhớ của Android. Các nhà phát triển ứng dụng có thể kích hoạt chế độ "bộ nhớ thấp" khi chạy trên các máy cấu hình yếu nhằm cải thiện hiệu năng, thông qua việc cắt giảm các hiệu ứng đồ họa.

Google cũng thực hiện một số thay đổi đối với cách màn hình cảm ứng tương tác với hệ điều hành và chúng thể hiện ra rất rõ. Bàn phím hoạt động chính xác hơn, động tác cuộn trong Chrome cũng đã tốt hơn nhiều dù vẫn chưa đạt đến độ hoàn hảo cần thiết.

Chúng ta phải chờ tới khi 4.4 có mặt trên nhiều thiết bị hơn để đánh giá những nâng cấp về hiệu năng mà nó mang lại một cách xác đáng hơn, hay những gì cảm nhận được chỉ là do vi xử lý Snapdragon 800 của Nexus 5. Trong lúc đó, quả thực không sai khi nói rằng KitKat là phiên bản Android nhanh và mượt mà nhất từ trước đến nay.

Các tính năng khác

Các tính năng khác trong KitKat khá nhỏ và có thể dễ dàng bị bỏ qua, dù đôi khi bạn sẽ phải thầm cảm ơn Google vì những tính năng này. Đầu tiên, phải kể đến web engine mặc định đã được đổi từ WebKit sang Chromium. Trước đây, các ứng dụng Android bị tách biệt bởi trình duyệt Chrome và engine WebKit. Điều này đã được thay đổi và hiệu quả mà nó mang lại là các ứng dụng bên thứ 3 sử dụng nền web sẽ hoạt động tốt hơn.

Ứng dụng Google Wallet cũng được làm mới. Tất cả các giao dịch thanh toán liên quan đến di động và NFC đều là những thứ phức tạp, nhưng Google đã tách một số tính năng bảo mật của NFC ra khỏi phần cứng và tích hợp chúng vào phần mềm.

Ứng dụng Thư viện có chức năng chỉnh sửa được cập nhật và bạn sẽ nhận thấy điều này trên máy tính bảng rõ hơn trên điện thoại. Trình chỉnh sửa trở nên mạnh mẽ hơn, không làm hỏng ảnh và giúp người dùng lựa chọn các hiệu ứng dễ dàng hơn. Ứng dụng chụp ảnh có tính năng HDR+ mới trên chiếc Nexus 5. Bàn phím Android nguyên bản cho phép sử dụng Emoji ở bất cứ ứng dụng nào bằng cách giữ phím Enter. Hệ điều hành mới cũng hỗ trợ Chromecast sâu hơn. Tính năng giao tiếp hồng ngoại được hỗ trợ sẵn, dành cho những thiết bị có phần cứng tương thích. Các cài đặt và dịch vụ vị trí được chau chuốt để người dùng dễ dàng xử lý hơn và giàu thông tin hơn. Khi bạn chỉ sử dụng máy để nghe nhạc, CPU chính sẽ tự động tắt đi để tiết kiệm pin. Các thiết bị bluetooth ngoại vi cũng được hỗ trợ tốt hơn khi nghe nhạc.

Đây là những cải tiến chỉ có ở một hệ điều hành đã trưởng thành. Khi một công ty không còn quá chú trọng đến phần cốt lõi của một hệ điều hành, hãng sẽ dồn mọi công sức để hoàn thiện những gì đang có. Với KitKat, đó chính là những gì Google đã làm.

Kết luận

Với Android 4.4 KitKat, những từ khóa bạn cần nhớ là "chau chuốt" và "hoàn thiện". Bạn có thể thấy rõ những yếu tố này ngay khi sử dụng KitKat. Từ launcher cho đến các ứng dụng, tất cả đều đẹp hơn và dễ sử dụng hơn. Trên tất cả, Google đã trang bị nhiều tính năng để đưa ra một hệ điều hành đủ tốt, phản bác lại bất cứ lời chỉ trích nào rằng KitKat chỉ là một bản cập nhật nhỏ xíu.

Nếu bạn nói KitKat là thay đổi lớn nhất là Android đón nhận trong 2 năm trở lại đây, bạn đã đúng, nhưng chỉ một phần. KitKat trên Nexus 5 sẽ không phải là KitKat bạn sẽ có trên các thiết bị khác. Launcher và các bộ phận khác của hệ điều hành này là những thứ độc quyền của Nexus 5. Trong thế giới Android, chỉ có 2 thế lực: Google và phần còn lại. Nexus 5 chính là đại diện cho Android, phiên bản Google.

Ngay lúc này, bạn không thể tách Google ra khỏi KitKat và ngược lại. Những gì KitKat thể hiện trên các thiết bị khác vẫn còn là câu hỏi chưa có lời giải đáp. Tuy nhiên, nếu bạn không quá quan tâm đến câu hỏi ấy và đã tham gia vào nhiều dịch vụ của Google, KitKat đơn giản là một hệ điều hành cực tốt, hiện đại và hợp thời không kém gì iOS 7, nếu không nói là hơn.

Việt Dũng
(theo TheVerge)

Tin liên quan: