| (Post 28/09/2007) Máy tính không khởi động?
Quên mật khẩu đăng nhập Windows? Ổ cứng hỏng, dữ liệu cá nhân biến mất,
mất kết nối mạng... hoặc bạn vừa gửi nhầm thư “ca cẩm” đến địa chỉ email
của sếp? Tệ hơn nữa, bạn lại làm tình hình thêm nghiêm trọng khi cố gắng
giải quyết một cách vội vàng. Bạn nên chuẩn bị tinh thần cho những tình
huống này. Hãy đọc kỹ, giữ gìn cẩn thận “cẩm nang” này để khi xảy ra sự
cố thì lấy ra và làm theo hướng dẫn. Những thủ thuật trong bài không giải
quyết hết tất cả những trục trặc.
Tuy nhiên, chúng sẽ giúp bạn vượt qua một số tình huống
tồi tệ nhất trên máy tính bằng những thủ thuật “độc chiêu” bạn chưa từng
nghĩ đến như cho ổ đĩa cứng vào tủ lạnh để cứu dữ liệu, làm khô điện thoại
di động bằng lò vi sóng hoặc thiết lập thời gian chờ trước khi email tự
động gửi đi để có thời gian đọc lại nội dung email.
1. Máy tính không khởi động
Nguyên nhân có thể (NN). Do bất cứ thứ
gì; lỗi của Windows, xung đột giữa các phần mềm, trình điều khiển (driver)
thiết bị gây tranh chấp hoặc do phần cứng hỏng hóc.
Khắc phục (KP). Trong trường hợp này,
bạn thử trổ tài thám tử Sherlock Holmes để xác định chính xác “thủ phạm”.
Hãy sử dụng phương pháp loại suy bằng cách thay thế từng phần cứng “khả
nghi”.
- Đầu tiên, bạn cần kiểm tra tất cả cáp (cáp nguồn, cáp dữ liệu và
cả cáp gắn vào mạch điện tử) để chắc chắn mọi thứ đã gắn chặt và đúng
cách.
- Kế tiếp, kiểm tra bộ nguồn. Lắng nghe tiếng quạt tản nhiệt hoạt
động, tiếng đầu đọc ổ đĩa cứng di chuyển. Nếu không nghe tiếng động,
có thể bộ nguồn gặp trục trặc, cần thay thế. Để chắc chắn hơn, hãy
kiểm tra điện thế ra với một thiết bị kiểm tra chẳng hạn như ATX power
supply tester (giá 10USD) (find.pcworld.com/57276).
- Nếu bộ nguồn vẫn hoạt động tốt nhưng màn hình không hiển thị, bạn
thử mượn màn hình khác (tất nhiên phải còn hoạt động tốt) kiểm tra
để loại trừ nguyên nhân màn hình. Nếu ổ đĩa cứng vẫn hoạt động bình
thường, card màn hình là thủ phạm. Tháo card màn hình rời và sử dụng
card đồ họa tích hợp (nếu bo mạch chủ có) để kiểm tra. Để thay card
màn hình, tham khảo hướng dẫn tại find.pcworld.com/57260. Lưu ý khi
mở thùng thùng máy, kiểm tra để chắc chắn quạt tản nhiệt phần cứng
(CPU, card đồ họa...) vẫn hoạt động tốt, có thể nguyên nhân do các
linh kiện bị “đốt” nóng.
- Trường hợp màn hình làm việc tốt nhưng BMC không nhận dạng được
ổ đĩa cứng nên không hiển thị (hoặc có hiển thị nhưng PC bị treo ở
quá trình khởi động). Hãy thử thiết lập lại trạng thái ban đầu cho
CMOS. Tắt máy, rút cáp nguồn, đeo vòng khử tĩnh điện (có thể chạm
vào thùng máy để cân bằng tĩnh điện trong người) trước khi tháo pin
CMOS. Đợi khoảng 5 phút, gắn pin vào và khởi động lại, xem kết quả.
Nếu máy tính vẫn không nhận được ổ cứng, có thể nó đã hỏng. Tham khảo
cách xử lý trong phần “Ổ cứng hỏng” bên dưới. Lưu ý: Bạn phải thiết
lập lại các thông số trong BIOS Setup sau khi tháo pin. Xem tài liệu
đi kèm với mainboard để biết vị trí jumper, pin CMOS và cách thiết
lập lại các thông số.
- Nếu máy tính vẫn không hoạt động, có thể RAM là thủ phạm. Lần lượt
gắn từng thanh RAM ở các vị trí khác nhau để kiểm tra. Sử dụng máy
tính khác để kiểm tra RAM bằng một trong những tiện ích như Memtest86+,
DocMemory, GoldMemory... có trong đĩa Hiren’s BootCD.
- Nếu các bước trên không thành công, nguyên nhân có thể do BMC hoặc
CPU hỏng, cần phải thay mới.
Ghi chú: Nếu không có kinh nghiệm về phần cứng, bạn nên
đem đến dịch vụ sửa chữa có uy tín kiểm tra; nhất là với MTXT.
Nếu các phần cứng vượt qua “kỳ kiểm tra”, chúng ta sẽ
tiếp tục với các nguyên nhân có liên quan đến phần mềm, chẳng hạn như
Windows không thể khởi động hoặc hệ thống treo khi HĐH đang khởi động.
Lưu ý: cẩn tắc vô áy náy, với những dữ liệu cá nhân bạn nên gắn ổ đĩa
cứng sang máy tính khác và sao lưu chúng trước khi tiếp tục kiểm tra.
- Khởi động Safe Mode. Nhấn F8 để vào giao diện tùy chọn khởi động
của Windows, chọn Safe Mode. Thông thường, Windows sẽ tự sửa chữa
một số lỗi khởi động ở Safe Mode. Nếu sử dụng Windows Vista, bạn chọn
mục “Repair Your Computer”. Nếu máy tính không có tùy chọn này, hãy
khởi động bằng đĩa cài đặt Vista và chọn “Startup Repair”.
- Nếu chưa khắc phục được, hãy thử chọn “Last Known Good Configuration”.
Tùy chọn này rất hữu ích nếu bạn thường xuyên thay đổi phần cứng và
cập nhật trình điều khiển (driver). Nếu khởi động thành công, tiến
hành gỡ bỏ phần cứng mới (có thể do không tương thích) và khôi phục
driver cũ trong Device Manager bằng cách: nhấn phải chuột trên My
Computer (hoặc Computer trong Vista), chọn Properties để vào System
Properties. Trong tab Hardware, chọn mục Device Manager. Nhấn phải
chuột trên phần cứng mới, chọn Properties. Chọn mục Roll Back Driver
trong tab Driver để khôi phục.
- Nếu Windows chỉ khởi động ở Safe Mode (không khởi động ở chế độ
thường – Normal Mode), thử sử dụng tiện ích System Restore của Windows
(Start. Programs. Accessories. System Tools) hoặc trong Vista, chọn
Start, gõ từ khóa system trong mục Run. Chọn System Restore liệt kê
trong danh sách Programs để phục hồi hệ thống trở lại thời điểm nó
làm việc tốt. Bạn cũng nên chạy phần mềm chống virus, spyware trong
Safe Mode để kiểm tra.
- Nếu Windows vẫn không thể khởi động, bạn thử khởi động máy bằng
đĩa cứu hộ khẩn cấp như Knoppix (find.pcworld.com/57261) hoặc Active
Boot Disk (find.pcworld.com/57262) và sao lưu dữ liệu cá nhân sang
thiết bị lưu trữ khác trước khi cài lại Windows (trong bước tiếp theo).
- Nếu PC vẫn làm không làm việc tốt, cài lại Windows là giải pháp
tốt nhất. Tham khảo hướng dẫn tại find.pcworld.com/57277 hoặc find.pcworld.com/57278
nếu sử dụng Vista.
Phòng tránh (PT). Máy tính có thể “đột
tử” bất cứ lúc nào, vì vậy bạn nên kích hoạt System Restore, lưu trữ cẩn
thận những đĩa CD dùng để cứu hộ, khôi phục hệ thống. Giữ lại đĩa cài
đặt những phần mềm quan trọng, thường xuyên sao lưu và nếu được, nên “thủ
sẵn” 1 ổ đĩa cứng, bộ nguồn dự phòng khi máy tính gặp sự cố. Sử dụng tiện
ích tạo ảnh đĩa như Acronis True Image 10 hoặc Norton Ghost là giải pháp
tốt để sao lưu, phục hồi hệ thống, dữ liệu của bạn một cách nhanh chóng.
2. Bạn vừa gởi email "ca cẩm" sếp và
hối tiếc về điều đó
NN. Bạn thất vọng vì một số khoản phúc
lợi bị cắt giảm.
KP. Một số mail server hỗ trợ tính năng
recall (hoặc replace) cho phép người dùng lấy lại email vừa gửi. Tuy nhiên,
bạn chỉ sử dụng tính năng này nếu biết chắc nó được kích hoạt và người
nhận chưa đọc email. Trên thực tế, khả năng recall email thành công không
nhiều.
Nếu mail server không hỗ trợ tính năng này, bạn nên đến
phòng sếp, bày tỏ sự hối tiếc và sẵn sàng đón nhận cơn thịnh nộ.
PT. Hãy nhớ rằng tự kềm chế là đức tính
tốt. Hãy kiềm chế cảm xúc của bạn khi kiểm tra mail; nếu không, rất dễ
để châm ngòi cho một cuộc chiến. Bạn cũng nên có thói quen xem lại nội
dung email trước khi gửi. Và tất nhiên, giải pháp kỹ thuật sẽ giúp bạn
tránh lâm vào hoàn cảnh này một lần nữa. Để thiết lập khoảng thời gian
chờ trước khi email tự động gửi đi, trong MS.Outlook, chọn Tools. Options.
tab Mail Setup, bỏ tùy chọn mục Send immediately when connected, chọn
Send/Receive và thay đổi thời gian chờ trong mục
3. Không thấy máy tính khác trên mạng
NN. Có thể do Windows hoặc thậm chí
do phần cứng bị lỗi. Cách kiểm tra đơn giản nhất là thử truy cập Internet,
nếu được, bạn có thể loại trừ nguyên nhân do phần cứng và driver.
KP. Nếu không thấy bất cứ máy tính nào
trong mạng, hãy kiểm tra xem máy của bạn có cùng “nhóm” (workgroup) với
các máy khác không. Lưu ý: khác với Windows XP, Vista có thay đổi tên
workgroup mặc định. Trong Start. Run, gõ lệnh sysdm.cpl và nhấn Enter.
Chọn Change trong tab Computer Name và xem tên workgroup.
Nếu các máy cùng workgroup, bước kế tiếp bạn kiểm tra
khả năng trùng địa chỉ IP giữa 2 máy tính. Windows luôn hiển thị cảnh
báo trong trường hợp này. Để khắc phục, thử khởi động lại máy tính hoặc
router sẽ giải quyết được vấn đề. Tuy nhiên, nếu gán địa chỉ IP tĩnh,
sử dụng lệnh “ipconfig” để kiểm tra xem IP có trùng với các IP được router
gán tự động cho các máy tính khác trong mạng không. Trên từng máy tính,
chọn Start.Run, gõ lệnh “cmd /k ipconfig” và nhấn Enter để xem địa chỉ
IP đang sử dụng.
Nếu chưa khắc phục được, thử chạy tính năng Windows Update
trên tất cả các máy tính (nhất là những máy cài đặt Windows XP). Để chắc
ăn, bạn nên kiểm tra cáp mạng, kết nối WiFi (nếu có) cũng như máy tính
cần truy cập có trên mạng không.
Cuối cùng, hãy chắc rằng máy in hoặc thư mục đã chia
sẻ và cấp quyền truy cập. Bạn cần sử dụng tài khoản thuộc nhóm quản trị
(Administrators) để truy cập. Để chia sẻ thư mục, trong Windows Explorer,
nhấn phải chuột trên thư mục cần chia sẻ, chọn Share. Với máy in, chọn
Start.Printers and Faxes (hoặc Printers với Vista), nhấn phải chuột trên
máy in, chọn Sharing. Lưu ý: Cách chia sẻ của Vista hơi khác với XP, kiểm
tra thiết lập chia sẻ tập tin và máy in được kích hoạt trong Network and
Sharing Center.
PT. Một khi những vấn đề trên được khắc
phục, bạn sẽ không gặp lại chúng. Tuy nhiên, nếu chúng bất ngờ xuất hiện
lại, hãy thử khởi động lại máy tính một vài lần sẽ khắc phục vấn đề.
4. Mất kết nối mạng
NN: Modem/router quá nóng, không thể
truy cập các trang web.
KP. Hãy bắt đầu với những nguyên nhân
nằm trong “tầm tay” của bạn. Modem/router lỗi thường xuyên làm mất kết
nối mạng, trong trường hợp này, tắt nguồn, khởi động lại modem/router
sau 30 giây có thể giải quyết vấn đề.
- Đầu tiên, thử truy cập Internet bằng máy tính khác để kiểm tra
card mạng máy bạn có bị hỏng không. Nếu không thể truy cập, hãy kiểm
tra mạng cục bộ; nếu mạng cục bộ bình thường, thủ phạm là router/modem.
Thử khởi động lại hoặc thay mới (nếu việc khởi động lại không có tác
dụng).
- Kế tiếp, kiểm tra cáp mạng và xem thông báo lỗi (bằng đèn hiển
thị trạng thái) của modem/router DSL. Nếu gặp lỗi, hãy rút cáp mạng,
tắt máy tính và khởi động lại.
- Vẫn không có tác dụng? Hãy thử “làm mới” kết nối mạng. Trong Win
XP, chọn Start.Run, gõ lệnh “cmd” (với Vista, gõ “cmd” trong khung
Search). Sau đó gõ lệnh “ipconfig /renew” trong cửa sổ cmd vừa xuất
hiện. Ngoài ra, bạn có thể thực hiện tương tự bằng cách nhấn phải
chuột trên biểu tượng kết nối ở khay hệ thống, chọn Repair. Tuy nhiên,
thường thì lệnh “ipconfig /renew” tỏ ra hiệu quả hơn.
- Nếu đang kết nối bằng card mạng không dây (wireless card), hãy
thử chuyển sang kết nối trực tiếp với router bằng cáp mạng (RJ45).
Nếu sử dụng kết nối mạng chung với truyền hình cáp, kiểm tra tín hiệu
TV và chắc chắn rằng bạn đã thanh toán cước đầy đủ.
- Nếu các thao tác trên không có tác dụng. Hãy gọi nhà cung cấp dịch
vụ (ISP) yêu cầu kiểm tra kết nối. Một số ISP có khả năng kiểm tra
từ xa, chẳng hạn như gửi tín hiệu để thiết lập lại modem của bạn.
Thông thường, những nguyên nhân “nằm ngoài ngôi nhà bạn” chỉ là tạm
thời, tuy nhiên vấn đề sẽ được giải quyết nhanh hơn nếu bạn liên tục
“nhắc khéo”.
PT. Hãy dự phòng một vài thứ để dùng
tạm khi mất kết nối mạng như wireless card (cùng chuẩn hoặc tương thích)
với router WiFi/access point để dùng ké nhà hàng xóm hoặc sử dụng kết
nối tạm bằng Internet card.
5. Máy ảnh, điện thoại, MTXT hoặc bàn phím bị
“nhúng” nước
NN. Bạn không thể phàn nàn Microsoft
trong trường hợp này.
KP. Cần lưu ý mạch điện tử và nước “kị
rơ” nhau, tuy nhiên đây không phải là chuyện to tát nếu bạn sơ ý để chúng
dính một ít nước. Trên thực tế, tỷ lệ các đồ dùng/vật dụng có thể khôi
phục hoàn toàn không nhiều, tuy nhiên nếu thao tác cẩn thận, bạn vẫn có
thể sửa chữa lỗi lầm của mình.
Trước hết, nhanh chóng tắt thiết bị (nếu nó vẫn còn
hoạt động), tháo pin, đĩa CD, thẻ nhớ, thẻ SIM. Nếu là MTXT, tháo các
thiết bị gắn ngoài như PC card, ổ quang và lau sạch chất lỏng bằng khăn
khô. Kiểm tra và nhanh chóng “rã” thiết bị nếu bạn vẫn nghe tiếng chất
lỏng ở bên trong; điều này là rất cần thiết để làm khô thiết bị (cả bên
trong lẫn bên ngoài) càng nhanh càng tốt.
Các hướng dẫn tiếp theo sẽ giúp bạn làm khô thiết bị.
Hãy chọn cách nào thuận tiện và phù hợp. Cần lưu ý rằng những phương thức
dưới đây có thể làm thiết bị “đi tong” hơn là cứu vãn; tuy nhiên may mắn
vẫn có thể xảy ra.
- Hãy thử với những chất hút ẩm. Đặt thiết bị vào túi kín với một
ít gói bột hút ẩm bên trong. Lưu ý: nên sử dụng những gói hút ẩm mới;
những gói cũ ít hiệu quả hơn. Cách thức này cũng có thể áp dụng với
gạo hoặc muối ăn và tránh đừng làm rơi những hạt gạo hoặc muối vào
trong thiết bị. Tốt nhất là bọc chúng trong những khăn giấy.
- Hơi nóng có thể làm chất lỏng bốc hơi. Đặt thiết bị trên thanh
chắn bùn xe hơi vào buổi chiều trong khoảng 1 tiếng. Can đảm hơn nữa,
bạn thử đặt thiết bị vào lò nướng trong 1 giờ hoặc để điện thoại trong
túi quần cả ngày cũng đủ làm nóng thiết bị; giống như dùng máy sấy
tóc vậy (lưu ý không dùng chế độ mạnh hoặc quá nóng sẽ nướng chín
thiết bị). Ghi chú: bạn phải chắc chắn pin đã được tháo khỏi thiết
bị nếu thử một trong những cách trên.
- Sử dụng cồn để hút nước. Nếu cảm thấy “run tay”, bạn không nên
dùng cách này. Nhúng toàn bộ thiết bị vào một chậu chứa đầy cồn (loại
cồn nguyên chất 99%, không dùng loại thấp hơn). Cách này sẽ làm nước
bốc hơi hết trong thiết bị. Hãy làm điều này thật nhanh vì cồn có
thể phá hỏng một số phần được làm bằng nhựa.
- Nếu là bàn phím máy tính, úp ngược thiết bị xuống để nước có thể
chảy ra ngoài.
- Nếu làm đổ những chất có đường như nước Soda vào MTXT, điện thoại
di động, bạn phải lau thật sạch những chất này. Mở phần thiết bị ra
và lau sạch chúng với cồn 99%, nếu không thiết bị sẽ bị chập mạch
vì những chất dính này.
PT. Nên cẩn thận khi vừa làm việc vừa
nhấm nháp trà, café. Sử dụng thiết bị không thấm nước như bàn phím có
lớp nhựa phủ bên ngoài. Sử dụng vỏ bọc chống thấm cho máy ảnh khi dạo
chơi trên biển, đặt điện thoại di động, máy nghe nhạc trong túi nhựa sẽ
giúp bạn thoát khỏi những rắc rối sau này.
6. Bạn nhận được đơn kiện của RIAA/MPAA
NN. Chúng ta sẽ không đi sâu vào tìm
hiểu nguyên nhân. Bạn có thể tham khảo thông tin liên quan trong bài Hollywood
chống PC
KP. Bạn có thể phi tang vật chứng như
vứt máy tính xuống hồ nước, định dạng ổ đĩa cứng nhiều lần hoặc nghiền
nát cái iPod đáng ghét... tuy nhiên, đây không phải là hành động thích
hợp ở thời điểm này, hãy gọi điện cho luật sư của mình hoặc tìm “đồng
minh” tại Directory of Lawyers Defending Against RIAA Lawsuits (find.pcworld.com/57266).
PT. Kiểm tra và thiết lập bảo mật kết
nối mạng không dây. Không chia sẻ các thư mục phim ảnh trên máy tính và
gỡ bỏ các ứng dụng chia sẻ tập tin mạng ngang hàng không tuân thủ với
luật bản quyền.
7. Quên mật khẩu Windows
NN. Nên tham khảo ý kiến bác sỹ để chẩn
đoán bệnh hay quên.
KP. Với mỗi phiên bản Windows, việc
phục hồi mật khẩu khác nhau đôi chút và phức tạp hơn do những cải tiến
về bảo mật của Microsoft. Tuy nhiên, vẫn còn hy vọng cho bạn trước khi
chọn giải pháp cài mới Windows.
- Nếu có đặt mật khẩu Windows, bạn thử đăng nhập với một tài khoản
người dùng khác (cũng thuộc nhóm quản trị); có thể là một tài khoản
được cài sẵn khi mua máy tính, thường thì tài khoản này không có mật
khẩu. Với Windows XP, bạn thử đăng nhập với tài khoản là Administrator,
mật khẩu để trống xem. Nếu được, xóa mật khẩu tài khoản kia. Trường
hợp XP không hiển thị đầy đủ tài khoản người dùng, thử nhấn tổ hợp
phím Ctrl + Alt + Del để quay lại màn hình đăng nhập của Windows NT.
- Nếu không có tài khoản khác trên máy tính, bạn phải dùng đến những
công cụ có khả năng cài lại (hoặc xóa luôn) mật khẩu. Ophcrack là
công cụ bạn nên dùng để phục hồi lại mật khẩu đã mất. Sử dụng máy
tính khác tải về phần mềm miễn phí từ http://ophcrack.sourceforge.net
và ghi nó lên đĩa CD khởi động được. Khởi động bằng đĩa này, tùy thuộc
vào độ dài của mật khẩu, nó có thể phục hồi được toàn bộ mật khẩu
các tài khoản trên máy tính chỉ trong ít phút hoặc lâu hơn.
- Bạn có thể dùng công cụ khác để xoá mật khẩu nếu việc phục hồi mật
khẩu không hiệu quả. Cần lưu ý rằng khi sử dụng các công cụ này, nguy
cơ mất hoặc hỏng dữ liệu có thể xảy ra (dù rất ít). Nếu quen làm việc
với những dòng lệnh, 2 công cụ miễn phí Offline NT Password &
Registry Editor (find.pcworld.com/57275) và Emergency Boot CD (ebcd.pcministry.com)
khá thích hợp cho bạn.
PT. Bạn là người đãng trí, dễ quên thì
hãy viết nó vào tờ giấy và cất kỹ vào ví, thậm chí cất trong két sắt (nếu
cẩn thận) hoặc để ở nhà cho an toàn... Bất cứ cách nào miễn sao bạn không
bị mất mật khẩu.
8. Xóa nhầm một tập tin quan trọng và không có
bản dự phòng
NN. Bạn không tỉnh táo do thiếu ngủ.
KP. Chúng ta đều biết rằng khi Windows
xóa một tập tin hay thư mục nào đó trong hệ thống, thực chất tập tin chỉ
được đánh dấu “đã xóa” cho đến khi dữ liệu mới được ghi vào, lúc này dữ
liệu cũ mới thực sự bị xóa đi và ghi đè bằng dữ liệu mới. Như vậy, bạn
vẫn còn cơ hội phục hồi cả khi nó không còn trong Recycle Bin.
- Dừng ngay việc sử dụng máy tính. Đóng tất cả những ứng dụng đang
mở và các dịch vụ lập chỉ mục theo thời gian thực (real-time indexing
services) như X1, Google desktop hoặc Windows Index Service, vì chúng
có thể ghi đè lên tập tin cần phục hồi.
- Sử dụng một trong những phần mềm phổ biến như QueTek’s File Scavenger
(giá 49USD, find.pcworld.com/57270) hoặc Diskeeper’s Undelete (giá
30USD, find.pcworld.com/57271) để phục hồi dữ liệu.
- Nếu phần mềm phục hồi không có tác dụng, hãy nghĩ đến việc lấy lại
bằng những cách khác. Bạn đã gửi tập tin này cho ai chưa? Kiểm tra
mục Send Items hộp thư của bạn hoặc nhờ người nhận gửi lại cho bạn.
Tập tin là hình ảnh hay đoạn phim?
9. Tràn ngập cửa sổ pop-up khi khởi động
NN. Máy tính bị nhiễm virus, spyware,
adware.
KP. Đây chẳng phải là tin tốt lành nhưng
trong hầu hết các trường hợp đều có thể khắc phục.
- Rút cáp mạng khỏi máy tính hoặc ngắt kết nối mạng không dây.
- Khởi động Safe Mode (nhấn F8 để vào giao diện tùy chọn khởi động
của Windows, chọn Safe Mode).
- Chạy phần mềm phòng chống virus ở chế độ đầy đủ (full system scan).
Sau đó lần lượt chạy 2 phần mềm chống spyware: Ad-aware (www.lavasofttusa.com)
và Spybot (www.spybot.info). Khắc phục những lỗi do virus, spyware
gây ra sau khi diệt. Gắn cáp mạng, khởi động lại máy, cập nhật danh
sách virus, spyware mới và tiếp tục quét lần nữa. Ngoài ra, bạn có
thể quét virus trực tuyến, chẳng hạn như dịch vụ của Symantec.
- Trường hợp máy tính nhiễm virus, spyware quá nặng, khả năng làm
sạch và khôi phục hoàn toàn hệ thống là không thể do một số spyware
có khả năng ngăn chặn chương trình diệt virus hoạt động cả trong Safe
Mode. Bước tiếp theo, sử dụng HijackThis (find.pcworld.com/57267),
một tiện ích khá mạnh có khả năng xác định chính xác các ứng dụng
đang kiểm soát máy tính của bạn. HijackThis sẽ tạo một tập tin nhật
kí hoạt động (log file), hãy cung cấp tập tin này khi tìm kiếm sự
giúp đỡ trên các diễn đàn (find.pcworld.com/57268), bạn sẽ nhận được
những lời khuyên hữu ích. Nếu đang vội, bạn thử tham khảo bảng mô
tả tại find.pcworld.com/57267. Trang web này có những phân tích tự
động log file của bạn và cung cấp một số công cụ cần thiết. Tuy nhiên,
bạn vẫn cần sự giúp đỡ của người có kinh nghiệm để lựa chọn công cụ
phù hợp.
- Nếu tất cả những bước trên không thành công, thử sử dụng System
Restore để khôi phục hệ thống. Nếu không hiệu quả, giải pháp cuối
cùng là cài lại Windows. Ghi chú: kết quả thường là thành công nếu
kiên nhẫn thực hiện từng bước theo hướng dẫn, bạn sẽ không cần đến
giải pháp cuối cùng.
PT. Không mở những tập tin đáng ngờ
đính kèm trong email, các cửa sổ pop-up hoặc đường link đến những website
không rõ nội dung. Nâng mức bảo mật của trình duyệt web (trong Tools.
Internet Options. Security) hoặc sử dụng các trình duyệt khác an toàn
hơn. Luôn cập nhật phần mềm diệt virus và spyware. Bật tính năng System
Restore. Giải quyết dứt điểm ngay khi máy tính gặp sự cố (vì virus, spyware
thường lây nhiễm rất nhanh) và giữ lại đĩa cài đặt các phần mềm phòng
chống virus, spyware.
10. Ổ cứng hỏng
NN. Ổ cứng bị rơi? Quá nóng? Hoặc không
làm việc vì “quá già”. Thực tế, ổ đĩa cứng là phần cứng máy tính dễ hỏng
nhất.
KP. Cách giải quyết phụ thuộc vào từng
tình huống cụ thể.
Nếu ổ đĩa cứng hoạt động thất thường, dữ liệu của bạn
có thể bị sai lệch, không sử dụng được. Thử một trong những cách sau để
cứu dữ liệu và sao chép sang ổ đĩa cứng khác trước khi nó ngưng hoạt động.
- Cáp IDE rất dở và dễ hỏng. Nếu sử dụng ổ đĩa cứng giao tiếp IDE,
hãy bắt đầu bằng việc kiểm tra cáp đã được gắn chặt và đúng cách,
thay mới nếu cần thiết.
- Thử khởi động bằng đĩa cứu hộ khẩn cấp Knoppix (xem phần Máy tính
không khởi động) hoặc bằng ổ đĩa cứng khác và cố gắng sao chép dữ
liệu sang ổ đĩa cứng này. Format ổ đĩa cứng bị lỗi xem có khắc phục
được vấn đề không.
- Trường hợp ổ đĩa cứng bị lỗi sector, thử dùng tiện ích HDD Regenerator
(ww.dposoft.net) kiểm tra và xác định sector bị lỗi. Tải về bản dùng
thử và ghi vào đĩa CD khởi động. Nếu phát hiện sector lỗi, bạn phải
trả 60USD cho phiên bản đầy đủ để phục hồi sector lỗi và khôi phục
hoạt động ổ đĩa cứng.
- Trang web TackTech (find.pcworld.com/57272) cung cấp khá đầy đủ
những công cụ miễn phí hữu ích trong việc chẩn đoán và khắc phục lỗi
ổ đĩa cứng. Bạn chỉ việc tìm và tải về công cụ phù hợp với nhà sản
xuất ổ đĩa cứng đang sử dụng (Conner, Fujistu, Hitachi, IBM, Maxtor,
Quantum, Samsung, Seagate, Toshiba, Western Digital)
- Nếu ổ đĩa vẫn không khởi động được, hãy sử dụng phần mềm phục hồi
dữ liệu (giá dao động từ 40USD cho đến 200USD) để cố gắng lấy lại
dữ liệu đã mất. QueTek’s File Scavenger và Stellar Phoenix (find.pcworld.com/57273)
là 2 tên tuổi đáng giá trong lĩnh vực này.
- Bạn sẽ làm gì với một ổ đĩa cứng không hoạt động? Hãy thử một số
thủ thuật sau. Đây là những nỗ lực cuối cùng và khả năng thành công
khá mỏng manh. Ghi chú: Nếu ổ đĩa cứng vẫn không hoạt động, không
nên tiếp tục thử mà hãy đem đến dịch vụ cứu dữ liệu. Đừng cố gắng
vỗ hoặc đập vào ổ đĩa, đừng tháo rời từng phần, mở ổ đĩa cứng ra.
Cách này chẳng những không có tác dụng mà còn làm ổ đĩa cứng hỏng
nặng hơn, khả năng mất dữ liệu cao hơn.
- Giữ chặt ổ đĩa và xoay tròn cánh tay thật nhanh, song song với
hướng của những phiến đĩa (giống trò ném đĩa Frisbee). Lặp lại nhiều
lần và tránh đừng để ổ đĩa cứng đập mạnh vào bất cứ vật gì. Hành động
này sẽ giải quyết được vấn đề “stiction” (sự ma sát tĩnh điện), giúp
ngăn các phiến đĩa cứng không quay tròn.
- Thử tăng điện áp cấp cho ổ đĩa cứng, “tuyệt chiêu” cuối này có
thể giúp ổ đĩa cứng hoạt động lần cuối cùng.
- “Thủ thuật đông lạnh” có thể áp dụng trong trường hợp ổ đĩa cứng
chỉ nghe “tíc tíc” chứ không nghe tiếng quay. Cho ổ đĩa cứng vào 1
túi đông bằng nhựa (nhớ gói nó trong khăn giấy để ngăn hơi ẩm cũng
như tránh nước) và làm lạnh nó trong vài giờ. Sau đó lấy ra, để nó
tự rã lạnh bằng nhiệt độ trong phòng. Hiện vẫn chưa có thời gian đông
lạnh ổ đĩa cứng hiệu quả nhất. Vì vậy, hãy bắt đầu với 1 giờ và thử
lại cho đến tối đa là 24 giờ để xem ổ đĩa cứng có “chịu” quay lần
cuối không.
Lưu ý: nếu bạn làm cho ổ đĩa cứng hỏng quay lần cuối
thì cố gằng đừng để nó ngưng cho đến khi bạn đã sao lưu những dữ liệu
quan trọng.
Nếu tất cả cách trên không hiệu quả và dữ liệu thực sự
rất quan trọng với bạn. Tốt nhất nên gửi nó đến dịch vụ cứu dữ liệu như
DriveSaver.
Tất nhiên chi phí không hề rẻ tí nào nhưng thực sự điều
kỳ diệu đã xảy ra khi những cách thức của khách hàng không mang lại hiệu
quả.
PT. Thường xuyên sao lưu những dữ liệu
quan trọng. Để an toàn hơn, có thể thiết lập RAID cho ổ đĩa cứng để giảm
tối thiểu rủi ro mất dữ liệu, tiết kiệm thời gian. Giải pháp rẻ tiền hơn
là sử dụng phần mềm có khả năng cảnh báo những tai họa ổ đĩa cứng sắp
xảy đến như HDD Health, SMART (công
nghệ tự theo dõi, chuẩn đoán và báo cáo lỗi ổ đĩa cứng).
Tài liệu trình bày bị
lỗi khi đang thuyết minh |
NN. Tập
tin lỗi, router mất nguồn, không tương thích khi trình diễn trên
máy tính người khác, thực sự không phải là vấn đề nghiêm trọng.
Bạn cũng không có thời gian để tìm hiểu nguyên nhân tại sao.
KP. Nếu
can đảm, bạn có thể tiếp tục thuyết trình với tài ăn nói và sự khéo
léo mà không cần tài liệu minh họa.
Nếu vẫn cần những tài liệu
minh họa nhưng việc khởi động lại máy tính không giúp được bạn,
thử sử dụng OpenOffice.org. Với
một chút khéo léo để “câu giờ”, bạn có thể tải về và cài đặt mất
khoảng từ 10 – 15 phút và tiếp tục phần thuyết trình. Cách giải
quyết tốt hơn trong trường hợp này là sử dụng bộ OpenOffice.org
portable (find.pcworld.com/57274). Bạn có thể trực tiếp khởi chạy
chúng mà không cần cài đặt. Hãy giữ sao lưu 1 bản trên thiết bị
lưu trữ di động USB sẽ giúp bạn thuyết trình bất cứ lúc nào, trên
mọi máy tính.
PT. Luôn
sẵn sàng. In ra giấy tất cả các tài liệu minh họa để phát cho mọi
người khi tài liệu trình bày bị lỗi. Sao chép bộ OpenOffice.org
portable vào thiết bị lưu trữ di động USB. |
H.A (theo PcWorldVN) |
