Trương Ngọc Đại trong Hội thi

Ảnh: TTXVN

(Post 6/10/2005)

Không như nhiều bạn nhỏ cùng tuổi, cậu bé vừa học xong bậc tiểu học này có ước mơ trở thành một lập trình viên để cống hiến cho đất nước nhiều phần mềm hay và độc đáo.

Cậu bé ấy là Trương Ngọc Đại, giải nhất cuộc thi chung khảo phần mềm sáng tạo Hội thi Tin học trẻ không chuyên toàn quốc vừa diễn ra tại Hà Nội. Theo đánh giá của Ban giám khảo Hội thi, sản phẩm "Trang web Thế giới động vật" của Đại đã ứng dụng được những công cụ lập trình tương đương với trình độ của một sinh viên Đại học năm thứ 3.

Từ khi còn là một học sinh lớp 3, Đại đã tham gia thi Phần mềm sáng tạo trong các hội thi Tin học trẻ không chuyên cấp quận, cấp thành phố. Trước trang web về thế giới động vật, Ngọc Đại đã từng thiết kế phần mềm Quản lý hồ sơ học sinh năm 2003, phần mềm An toàn giao thông năm 2004... Và ngay tiếp sau đây sẽ là một website về môi trường tự nhiên với đầu tư lớn hơn và hứa hẹn nhiều bất ngờ hơn nữa.

Nhìn vào bảng thành tích qua các kỳ thi Tin học của Ngọc Đại, ai cũng nghĩ em phải xuất thân trong một gia đình có người thân làm về lĩnh vực CNTT, nhưng đến căn hộ của gia đình em tại khu đô thị mới Pháp Vân, chúng tôi mới biết, chuyện em đến với tin học cũng khá ngẫu nhiên, và cha mẹ em trước đây cũng là những người hoàn toàn không biết gì về máy tính.

Website gây "sốc" cho Hội đồng giám khảo

Hội trường 10/12 của Đại học Quốc gia Hà Nội hôm ấy như nổ tung vì những tràng pháo tay khi Ngọc Đại thuyết trình xong trang web Thế giới động vật của mình. Khán giả bất ngờ về phong cách tự tin, khả năng xử lý tình huống trục trặc máy tính rất thành thạo của một học sinh lớp 5. Ban giám khảo đi hết từ bất ngờ này đến bất ngờ khác.

"Khi chúng tôi chấm bài dự thi của Đại không có mặt em, chúng tôi rất ngạc nhiên vì trình độ viết phần mềm này vì Đại viết trên môi trường rất mạnh, môi trường mà sinh viên năm thứ 3 của chúng ta thường dùng. Chúng tôi đoán có người làm hộ nên ngay khi chấm sơ khảo, tôi đã hỏi nhiều câu thừa như bố mẹ em có làm tin học hay không? Hay mã nguồn của một đoạn chạy bất kỳ đâu? Thậm chí chúng tôi yêu cầu em Đại modify luôn mã nguồn. Sau khi được biết bố mẹ em ấy không biết gì về tin học và tất cả các câu hỏi em đều giải đáp được, chúng tôi bị chinh phục hoàn toàn", một thành viên của Ban giám khảo nói trước toàn thể khán giả.

Website Thế giới động vật của Ngọc Đại có giao diện thân thiện. Trang chủ là hình ảnh các sinh vật dưới đáy đại dương. 11 phần của website đề cập đến tên gọi, hình dáng, kích thước, mật độ phân bố... của các loài vật thuộc các lớp sinh vật khác nhau. Đặc biệt, điểm nhấn của website chính là thư viện hình ảnh với gần 1.000 bức tranh sinh động. Phần công cụ tìm kiếm hay di chuyển nhanh cũng được thiết kế khá hoàn hảo, tạo thuận lợi cho người sử dụng. Phần mềm của Đại đã bước đầu được ứng dụng và tạo điều kiện cho các bạn cùng lớp học môn sinh vật dễ dàng hơn.

Giáo viên dạy Sinh học của trường THCS bán công Ngô Gia Tự, Nguyễn Thị Tuyết Lan cho chúng tôi biết: "Trong một tiết học 45 phút, rất khó chuyển tải hết những gì các cháu mong muốn mà chỉ dạy được những kiến thức cơ bản. Nhưng qua phần mềm Thế giới động vật của em Đại, giáo viên không chỉ giảng hết cho các con kiến thức cơ bản mà còn có thể đưa một số những kiến thức nâng cao, mở rộng để các con thêm hiểu biết về bộ môn". Còn em Đào Xuân Đạt, học sinh lớp 6A trường THCS bán công Ngô Gia Tự rất thích thú: "Trang web Thế giới động vật có rất nhiều hình ảnh về các loài vật, các cây cối, giúp ích cho chúng em thực hành cũng như làm bài tập tốt hơn".

Để thiết kế được website này, ngoài các công cụ đơn giản như đồ họa, HTML, Ngọc Đại còn phải sử dụng thêm ngôn ngữ lập trình ASP, Java Script, My SQL Server... mà theo đánh giá của Ban giám khảo, đó là những công cụ đến sinh viên năm thứ 3 khoa CNTT cũng khó sử dụng thành thạo hơn.

Ông Hồ Sĩ Đàm, Phó Trưởng Ban giám khảo Hội thi Tin học trẻ không chuyên toàn quốc 2005 phát biểu: "Đối với học sinh lớp 5, tôi nghĩ rằng, việc tìm hiểu một ngôn ngữ lập trình mới tất nhiên là khó. Điều đó chứng tỏ em có được tư duy và năng khiếu nhất định nào đó để tiếp cận".

Hành trình gian nan...

Ý tưởng thiết kế trang web đến với Đại khá bất ngờ. Những hình ảnh về các loài vật trong một chương trình dạy hát tiếng Anh trên VTV2 đã gợi cho em những hình dung đầu tiên về một thư viện hình ảnh các loài vật mà em yêu thích. Làm xong trang web tĩnh, Đại có ý tưởng tạo hình ảnh, tiếng động cho các con vật thêm sinh động. Nhưng vì dung lượng của các file ảnh động quá lớn, tốc độ máy không cho phép, Đại đành để dành ý tưởng ấy cho những trang web sau này. "Thế giới động vật là thế giới rất sinh động, con vật nào cũng đáng yêu như nhau cả. Mong muốn lớn nhất khi em thiết kế website này là để mọi người có thể hiểu thêm về thế giới động vật và có ý thức bảo vệ môi trường tự nhiên xung quanh ta", cậu bé Đại tâm sự.

Vừa đi học, vừa suy nghĩ làm website, Đại cũng gặp rất nhiều khó khăn. Nội dung chủ yếu của website được tải lên từ cuốn "Bách khoa thư về động vật" của Nhà xuất bản Mỹ thuật Đại đã xin mẹ mua cho. Ngọc Đại tỉ mỉ chỉnh sửa từng bức ảnh. Có lúc phải "thêm cánh", "vẽ đuôi"... cho con vật vì hình bị cắt. Rồi gõ từng đoạn text. Hình ảnh của gần 1.000 loài động vật làm cho cơ sở dữ liệu của em lên đến 36Mb. "Em phải quét từng trang ảnh lên rồi chỉnh sửa từng con vật. Em phải nhờ mẹ và dì đánh máy giúp phần nội dung", Ngọc Đại kể.

Trong thời gian hơn nửa năm từ khi ý tưởng về Website "Thế giới động vật" ra đời đến khi hoàn thiện sản phẩm, có lúc, Ngọc Đại muốn bỏ dở. Có lúc em phân vân vì nếu dùng ngôn ngữ lập trình PHP thì không nhận font Unicode, dùng ngôn ngữ ASP thì người sử dụng phải qua quá nhiều công đoạn phức tạp... Hơn nữa, những công cụ lập trình em được học ở trường và đã được biết không đủ để thiết kế trang web. Có những hôm trước khi đi ngủ, cậu bé Đại còn khóc nói với mẹ vì "thấy bế tắc", vì "chẳng lẽ buông xuôi, con phải dừng lại như thế này?". Nhưng sự động viên của người mẹ và ý chí của cậu bé ham mê tin học đã giúp em hoàn thành trang web.

"Nếu như ở lứa tuổi cấp 1 đã có thể làm được một trang web thành công như thế thì mình nghĩ, em Đại phải rất ham học hỏi và có óc sáng tạo. Chắc em cũng rất yêu quý vi tính thì mới có thể mày mò ra những cách mà thậm chí chưa chắc nhiều giáo viên đã biết làm. Hơn nữa, khả năng truyền thụ ở trên lớp không phải học sinh nào cũng làm được cho nên rõ ràng, bản thân Đại là yếu tố chính", cô giáo dạy Tin học Đỗ Tú Anh, trường THCS bán công Ngô Gia Tự nhận xét trong cuộc trò chuyện với chúng tôi.

Đến với tin học vì thích học ngoại ngữ

Chị Trần Thị Hà mẹ Ngọc Đại cho chúng tôi biết thêm: "Để phục vụ cho việc thiết kế trang web, cháu có học thêm một số các ngôn ngữ lập trình. Cháu rất say mê, nhiều lúc, tôi cũng thích xem cháu làm. Một phần ngồi để động viên, một phần là say mê của cháu cũng lây sang mình".

Mẹ của Đại trước đây công tác tại Bệnh viện G1 thuộc Bộ Y tế. Ngay từ khi còn là một cậu bé 3 tuổi, Đại đã được mẹ cho làm quen với tiếng Anh. Trước khi vào lớp 1, em nói tiếng Anh thậm chí còn thành thạo hơn tiếng Việt. Lớp 1, em học xong bằng A Headway, và khi đến lớp 2 thì cả 2 mẹ con cùng đến Trung tâm ở Bạch Mai xin học tiếp bằng B. Con là người nhỏ tuổi nhất lớp, mẹ là người lớn tuổi nhất lớp. "Em rất thích đọc sách và học môn tiếng Anh. Tiếng Anh giúp em giao tiếp và học tin học dễ hơn. Biết đâu sau này em còn có thể tham gia những kì thi quốc tế", cậu bé Đại hồn nhiên.

Thầy giáo tin học đầu tiên của Ngọc Đại chính là các anh sinh viên ở trường đại học gần nhà, và những kiến thức ban đầu của em về máy tính, hệ điều hành... chỉ nhằm mục đích sử dụng thành thạo phần mềm "English Study" trên máy. "Thực ra, cháu Đại đến với tin học rất ngẫu nhiên. Kì nghỉ hè lớp 1, gia đình mua máy vi tính là để cho cháu học ngoại ngữ trên máy. Nhưng mua máy về lại không biết sử dụng nên nhiều lúc máy bị lỗi không biết xử lý thế nào. Thỉnh thoảng phải mời bảo hành rồi mấy cháu sinh viên gần nhà đến giúp Đại sửa và hướng dẫn cho Đại. Từ những điều chỉ dẫn đó và những cuốn sách vợ chồng tôi mua cho, cháu nó say mê lúc nào không biết", chị Hà, mẹ Đại nhớ lại.

Chỉ đến khi Ngọc Đại đạt giải trong các kỳ thi tin học cấp quận, huyện... năng khiếu của em mới được các thầy phát hiện. Và chiếc máy tính mới với cấu hình cao hơn đã được cha mẹ dành tặng cho em ngay khi ý tưởng về trang web "Thế giới động vật" ra đời.

Say mê học ngoại ngữ, tiếng Anh đã trở thành cánh cửa đầu tiên dẫn Đại đến với tin học. Hàng tuần, địa chỉ quen thuộc của 2 mẹ con là các nhà sách ở phố Đinh Lễ. Trên giá sách của Ngọc Đại là những cuốn lập trình, sách nâng cao tin học, ngoại ngữ... và vô số đĩa phần mềm-thứ mà em "mê" nhất. Tiền quà sáng em cũng dùng để mua đĩa phần mềm. Khi hỏi em thích mua quà sinh nhật gì, cũng lại là đĩa... Niềm đam mê tin học của em đang được nhân lên từng ngày.

Vẫn còn nhiều mơ ước

Phần mềm thành công và đạt giải toàn quốc, đó là một bước tiến mới trên con đường thực hiện niềm đam mê của Ngọc Đại. Mong muốn của em là được tiếp tục niềm đam mê ấy bằng việc theo học ở trung tâm Aptech FPT, nhưng rất tiếc, mong muốn ấy của em chưa thực hiện được vì không có giáo trình nào ở Aptech dành cho học sinh tiểu học.

Suốt 5 năm liền, Ngọc Đại luôn là học sinh xuất sắc và đạt giải cao trong các kỳ thi học sinh giỏi. Chồng giấy khen của em ngày một dầy lên. Thế nhưng, cậu bé 11 tuổi vẫn chỉ là một đứa trẻ hiếu động như bao đứa trẻ bình thường khác. Những buổi chiều đá bóng cùng các bạn, những công việc nhẹ nhàng giúp đỡ mẹ, niềm đam mê đọc sách, đặc biệt là truyện khoa học, truyện danh nhân vẫn luôn cuốn hút em.Và hơn cả, tin học với em vẫn là niềm đam mê lớn nhất: "Từ năm lớp 3 đến nay em mới đam mê tin học. Nhưng năm nay là thành công nhất đối với em, em đã đạt 2 giải nhất thành phố, 1 giải nhất quốc gia và 1 giải ba quốc gia.

Những năm gần đây, tin học đã trở thành môn học chính dành cho học sinh phổ thông. Sự đầu tư của nhà trường và các bậc phụ huynh cho việc tiếp cận với công nghệ vi tính của con em mình đã và đang tạo nên những hiệu quả nhất định. Với một học sinh lớp 5 như Đại đã có thể khởi đầu bằng một phần mềm sáng tạo không hề dễ làm như thế. Và em cũng chỉ là một trong số rất nhiều những nhân tài nhỏ tuổi đang cần một môi trường thuận lợi để phát triển.

Đại đang chuẩn bị bước vào lớp 6, năm học đầu tiên của bậc trung học cơ sở. Trước mắt em là con đường đang mở rộng hứa hẹn nhiều điều mới mẻ và cũng không ít thách thức. Chúc Trương Ngọc Đại tiếp tục thành công trên con đường thực hiện ước mơ trở thành lập trình viên sáng tạo.

Thanh Thủy-Phương Anh
(Theo VTV)