(Post 10/11/2009) Quay trở lại với thế kỷ 20, khi đó hệ điều hành Windows đi kèm với nó là một chương trình khởi động chạy từ ổ mềm, dùng để thực hiện các tiện ích chuẩn đoán lỗi và khắc phục sự cố. Nếu bạn có ý định tạo một đĩa khởi động đó trong khi Windows vẫn đang làm việc thì bạn sẽ chủ động được mọi vấn đề khi hệ thống bị lỗi.

Tuy nhiên ngày nay, đĩa mềm khởi động của Windows cũng mất tích cùng với DOS. Các phiên bản hiện đại không thể tạo các đĩa khởi động kiểu đó và DOS không thể quản lý các partition NTFS của ổ đĩa cứng.

Tuy Microsoft không cung cấp cho bạn khả năng tạo đĩa khởi động khẩn cấp, nhưng hãng này đã cung cấp cho các bạn rất nhiều thành phần khác để bổ sung thay thế. Đây là 6 CD khởi động khẩn cấp đáng chú ý nhất, tất cả đều có thể được download và hầu hết trong số chúng đều miễn phí.

Hầu hết trong số các gói này đều là các file .iso - các image đĩa dễ dàng cho việc burn. Nếu bạn kích đúp vào một file .iso, bạn có thể chọn chương trình nào đó mà bạn đã cài đặt trong máy - có thể là Nero Burning hoặc Easy Media Creator - để burn thành CD. Nếu điều đó không xảy ra, bạn hãy download và cài đặt ISO Recorder.

Biết các hệ điều hành giải cứu

Từ khi DOS không quản lý XP hoặc Vista, các đĩa này khởi động một trong ba hệ điều hành dưới đây. Bạn cần phải biết một chút về các hệ điều hành này.

Windows PE: Phiên bản CD khởi động chính thức của Windows (PE là viết tắt của cụm từ Preinstallation Environment) tạo cho bạn một lựa chọn rõ ràng. Tuy nhiên, Microsoft duy trì một sự kiểm soát chặt chẽ, và chỉ có một số tác giả đã nhận được sự đồng ý để sử dụng nó.

BartPE: Khi Microsoft không chia sẻ PE của hãng này, Bart Lagerweij đã tạo ra một bản PE của riêng mình, và đã cung cấp miễn phí đến mọi người. Tuy nhiên để tránh sự xâm phạm bản quyền, tác giả không thể cung cấp cho bạn mọi thứ cần thiết để tạo một đĩa BartPE. Các thành phần không có ở đây gồm có các file cài đặt của Windows XP mà bạn có thể có hoặc chưa có.

Linux Live CD: Tên ám chỉ cho bất cứ phiên bản nào của Linux mà bạn có thể download như một file .iso. Tuy nhiên Linux có thể là một môi trường mà có thể bạn chưa thành thạo, nó không phải lúc nào cũng quản lý tốt NTFS (nhiều phiên bản có thể đọc NTFS nhưng lại không thể ghi), và hiếm khi ăn khớp với các vấn đề của Windows.

6 đĩa giải cứu tuyệt vời nhất

Chúng ta hãy bắt đầu với các đĩa cho phép bạn truy cập và các file trên ổ đĩa cứng và làm việc theo cách nào đó để chuẩn đoán và sửa các vấn đề khởi động.

1. Puppy Linux

Nếu Windows không khởi động, không có gì cho phép bạn truy cập vào ổ đĩa cứng nhanh hơn và dễ dàng hơn bằng Puppy Linux. Puppy không phải là một phiên bản mạnh nhất của Linux nhưng nó lại rất hữu hiệu cho việc truy cập các ổ đĩa cứng có định dạng NTFS – đặc biệt nếu bạn không thành thạo với khái niệm mount trong Linux. Mở cửa sổ ổ đĩa và chọn lấy một ổ đĩa, Puppy sẽ cho phép bạn thực hiện được điều đó – kể cả trong chế độ read/write nếu có thể.

Nếu Puppy thành công trong việc gắn ổ đĩa với sự cho phép read/write thì bạn không chỉ có thể copy các file của bạn mà còn có thể soạn thảo chỉnh sửa chúng. Puppy Linux đi cùng với AbiWord, thành phần hỗ trợ các file .doc và Gnumeric, thành phần hỗ trợ các file .xls. Thậm chí nếu ở chế độ read-only thì bạn cũng vẫn có thể copy các file vào một đĩa ngoài, hầu hết các ổ đĩa đều được định dạng dưới file hệ thống FAT32.

Tuy nhiên hãy cẩn thận về cách kích chuột của bạn. Các hành động cần phải kích đúp trong Windows chẳng hạn như mở một file lại chỉ cần kích một lần trong Puppy.

Giá cả: Free

Download: Puppy Linux

2. BartPE

Hệ điều hành BartPE tạo đĩa khởi động khá tốt cho bản thân nó, cho phép bạn vào Windows và truy cập vào ổ đĩa của mình. Nó không có nhiều ưu điểm cho việc sửa chữa và khắc phục sự cố nhưng lại có chkdsk, thành phần có thể chạy bất cứ tiện ích nào của Windows (không yêu cầu cài đặt).

Việc tạo một đĩa BartPE không dễ dàng như việc kích đúp vào một file .iso nào đó mà ở đây bạn phải download, cài đặt, và chạy PE Builder. Để tạo một CD, chương trình cần các file cài đặt của Windows 2000 hoặc XP. Trong trường hợp nào đó bạn chắc chắn sẽ phát hiện thấy chúng trong một cài đặt Windows từ CD-ROM. Tuy nhiên đĩa khôi phục đi cùng với máy tính có thể không có chúng.

May thay nếu máy tính của bạn đã cài đặt XP từ trước (không có CD XP đích thực), các file cần thiết này có thể nằm trong thư mục C:\Windows\i386. Nhưng ở đây tôi dùng từ có thể. Tuy nhiên khi PE Builder được cung cấp hoàn toàn miễn phí, bạn hoàn toàn không mất nhiều nếu nó không thể tạo một đĩa khởi động.

Mặc dù việc chương trình của BartPE vẫn còn nhiều nhược điểm nhưng PE Builder cho phép bạn “add’ các chương trình khác vào đĩa trước khi burn nó.

Giá cả: Free

Download: BartPE

3. Vista Recovery Disc

Microsoft có tung ra Vista SP1 bản beta với một Windows Boot Floppy cũ – một tùy chọne của menu khởi động có tên gọi "Create a Recovery Disc" để burn một CD khẩn cấp Windows PE.

Tuy nhiên Microsoft đã remove tính năng đó trước khi SP được phát hành, nhưng may thay trước khi đó NeoSmart đã giúp bạn thực hiện vấn đề này trên site của họ.

Việc chạy trên phiên bản Vista của Windows PE, Recovery Disc về cơ bản là một đĩa cài đặt Vista có thiếu một số file cài đặt. Nó cũng có một nút "Install now" yêu cầu khóa sản phẩm trước khi cài. Sẽ thích hợp hơn nếu bạn kích nút Repair your computer. Bên cạnh các tùy chọn chỉ dành cho Vista đó, sản phẩm này còn có một công cụ cho việc chuẩn đoán và sửa các vấn đề startup, phiên bản System Restore sử dụng các điểm khôi phục trên ổ đĩa cứng, các partition khôi phục của chương trình back up của Vista, công cụ chuẩn đoán bộ nhớ.

Giá cả: Free

Download: Vista Recovery Disc

4. Ultimate Boot CD for Windows

Đĩa khởi động dựa trên BartPE này có một bộ sưu tập các công cụ dùng để truy cập dữ liệu và làm cho máy tính khởi động đúng cách lần nữa. Một trong số chúng thậm chí còn rất hữu dụng.

UBCD mất nhiều thời gian để load và hỏi bạn một số câu hỏi trước khi kết thúc. Tuy nhiên khi đã load và thực hiện những thao tác đó xong, bạn có thể soạn thảo Windows Registry trong RegEdit, khôi phục các file đã xóa và thậm chí chạy các điểm chuẩn. Có một vài trình quét malware, bốn defragger và các chương trình chuẩn đoán (gồm có HD Tune và chkdsk của chính Windows).

Boot CD này cũng có cả các tiên ích back up để giúp bạn cứu các file của mình. Có một driver backup và system profile backup cùng với một tài liệu trên web đi kèm. Bên cạnh đó là bốn chương trình image backup.

Cảm nhận về việc thiết lập UBCD rất khác biệt trong việc tạo BartPE disc—với cùng lỗi. Tuy nhiên khi nó làm việc, bạn sẽ có được nhiều hơn thế.

Giá cả: Free

Download: Ultimate Boot CD for Windows

5. Trinity Rescue Kit

Đây là một biến thể Linux Live CD mà chúng tôi từng bắt gặp được dự định cho việc cứu hộ các thành phần của Windows. Không ngạc nhiên rằng nó là một môi trường manh mẽ và khôi phục linh hoạt.

Tuy nhiên sản phẩm này không thực sự được thiết kế cho những người dùng máy tính Windows. Giao diện dòng lệnh của TRK có thể làm khó cho bất cứ ai nhưng lại không vấn đề gì với những người thích đam mê tìm hiểu Linux.

Nếu bạn dành một khoảng thời gian đáng kể để đọc 46 trang tài liệu và học cách sử dụng chương trình này, khi đó bạn sẽ được thưởng xứng đáng với những công sức mà mình bỏ ra. Cùng với đó là các công cụ: một kịch bản chạy 4 bộ scanner phần mềm độc hại khác, một công cụ dành để thiêt lập lại mật khẩu, Registry editor, chương trình nhái theo NTFS partition đối với một máy tính khác trên mạng, mass undeleter dùng để khôi phục các file đã xóa trên ổ đĩa, một vài công cụ cho việc khôi phục dữ liệu, hai công cụ cho việc sửa các chương trình sửa bản ghi khởi động chủ và chuẩn đoán phần cứng.

Giá cả: Free

Download: Trinity Rescue Kit

6. Active@ Boot Disk

Cuối cùng, chúng tôi giới thiệu cho các bạn một đĩa khởi động có cung cấp cho các bạn các công cụ hữu dụng, dễ dàng sử dụng và được tạo từ bất cứ máy tính Vista hoặc XP nào. Giá thành của boot disc đăt hơn khoảng 80$ so với 5 tùy chọn ở trên.

Dựa vào Windows PE, Active@ Boot Disk của LSoft Technologies đã cung cấp một bộ các tiện ích hữu hiệu gồm có image backup và recovery, một chương trình back up dữ liệu CD/DVD (Windows PE và Active@ tải hầu như toàn bộ vào RAM, làm cho ổ đĩa hiện hữu cho các sử dụng khác), một công cụ khôi phục các partition và các file đã xóa. Bạn có thể thay đổi các mật khẩu của Windows, dẫn ổ cứng của bạn và chọn giữa ba bộ quản lý partition. Một giao diện nhái Windows Explorer cho phép bạn copy các file vào ổ đĩa cứng.

Bạn thậm chí còn có thể sử dụng Task Manager của Windows và nếu bạn cảm thấy đam mê tìm tòi hơn nữa, thì còn có cả một bộ soạn thảo HEX.

Giá cả: 80 USD (10 ngày miễn phí dùng thử).

Download: Tại đây

(theo VnMedia)