(Post 27/03/2007) Không như máy tính để bàn, việc nâng cấp và sửa chữa máy tính xách tay (MTXT) thường gặp nhiều khó khăn. Tuy nhiên, mọi việc sẽ dễ dàng hơn nếu bạn có đủ linh kiện thay thế cũng như thực hiện nâng cấp đúng cách. Những thủ thuật và thiết bị phụ trợ được giới thiệu trong bài viết bên dưới sẽ giúp bạn khai thác hiệu quả hơn MTXT của mình, bất kể đó là máy cũ hay máy mới.

Hình 1: Chế độ Dual View của Windows XP sẽ kết hợp màn hình LCD trên máy tính với 1 màn hình gắn ngoài.

Nâng cấp cẩn thận: Thực tế cho thấy những bộ phận trong MTXT thường gặp trục trặc nhất có thể kể đến là đĩa cứng, màn hình và bàn phím. Chắc chắn, bạn sẽ không bao giờ muốn thay mới màn hình của MTXT (vì giá khá cao), nhưng với người dùng có đầy đủ dụng cụ và chút ít khéo tay thì việc thay mới đĩa cứng, bàn phím hay các bộ phận khác sẽ không quá khó khăn.

Việc mở vỏ máy có thể làm hỏng niêm bảo hành; do vậy, nếu máy tính vẫn còn thời hạn bảo hành thì bạn nên đem chúng đến nơi có trách nhiệm để sửa chữa. MTXT thường mỏng manh, nên hãy thao tác thật nhẹ tay. Ví dụ, chỉ cần một cú "trượt chân" của tuốc-nơ-vít cũng đủ làm hỏng bo mạch chủ.

Ngoài ra, bạn phải nhớ tháo pin ra khỏi máy và ngắt nguồn cấp điện trước khi bắt đầu làm bất cứ điều gì. Bạn cần tự tiếp đất trước khi mở vỏ máy bằng cách sử dụng một vòng khử tĩnh điện đeo tay, hoặc đồng thời chạm vào một miếng kim loại dưới đất và trên vỏ.

Đổi đĩa cứng: Việc gắn mới một đĩa cứng vào MTXT thường dễ dàng hơn so với khi thực hiện cùng việc này trên máy tính để bàn: bạn chỉ cần tháo các con vít ở mặt dưới vỏ máy, nhẹ nhàng kéo ngang hay nâng đĩa cứng ra ngoài và làm ngược lại các bước trên với một đĩa cứng mới .

Hầu hết MTXT hiện nay đều sử dụng đĩa cứng 2,5" tiêu chuẩn, nhưng các dòng MTXT siêu nhỏ và siêu nhẹ lại sử dụng đĩa cứng 1,8". Đĩa cứng MTXT có nhiều loại với độ dày khác nhau, nhưng thông dụng nhất là loại 12,5mm và 9,5mm. Bạn cần đọc tài liệu hướng dẫn đi kèm, hoặc tìm kiếm trên website của hãng sản xuất để biết chính xác kích thước đĩa cứng của máy tính đang sử dụng, cũng như loại đĩa cứng là SATA hay ATA song song.

Tại Việt Nam, loại đĩa cứng 2,5" (ATA song song) với dung lượng 40/60/80/ 100GB có giá khoảng 64/76/99/129USD (chưa VAT) và thời gian bảo hành hành thường là 1 năm.

Tăng dung lượng RAM: Hầu hết MTXT chỉ có một hoặc hai khe cắm RAM, và thường không dư khe cắm dự phòng nào để nâng cấp. Việc tăng dung lượng bộ nhớ sẽ yêu cầu bạn phải gỡ bỏ tối thiểu một thanh RAM đang sử dụng. RAM trong hầu hết MTXT nằm sau một nắp đậy có thể tháo rời, được nhét vào khe cắm và được giữ chặt bằng kẹp hoặc chốt khóa. Hãng Crucial cung cấp những hướng dẫn rất chi tiết việc gắn RAM vào MTXT tại trang web này. Ngoài ra, website của Crucial và Kingston cũng sẽ cho biết loại RAM nào thích hợp với máy tính mà bạn đang sử dụng. Để biết thêm thông tin về các loại RAM dùng cho MTXT mới nhất có tại Việt Nam, bạn hãy tham khảo bài viết "Bộ nhớ – Ngày càng nhiều lựa chọn".

Thay bàn phím: Việc trang bị một bàn phím mới cho MTXT cũng yêu cầu bạn phải tháo vỏ máy ra, tuy nhiên các bước thực hiện rất rõ ràng: trước tiên, tháo bàn phím cũ ra, sau đó lắp bàn phím mới vào. Tuy nhiên, bạn cần liên hệ với các cửa hàng chuyên kinh doanh MTXT hay hãng sản xuất để mua đúng bàn phím phù hợp với model máy đang sử dụng. Giá của một bàn phím thay thế thường vào khoảng 50 - 100 USD.

TĂNG TÍNH CƠ ĐỘNG

Thiết bị ngoại vi sử dụng với MTXT thường nhỏ gọn và được thiết kế riêng; tuy nhiên bạn có thể sử dụng chung các thiết bị như chuột, bàn phím hay tai nghe với máy tính để bàn. Ngoài ra, còn rất nhiều "đồ chơi" khác giúp quá trình làm việc di động thoải mái và hiệu quả hơn. Belkin, Kensington và Targus là các nhà sản xuất đi đầu trong lĩnh vực này.

Loại bỏ touchpad: Đối với nhiều người dùng, việc sử dụng thiết bị chuột dạng touchpad thường thấy trên phần lớn các MTXT không mấy dễ dàng. Nếu vậy, bạn hãy trang bị thêm một "chú chuột" du lịch, với dây nối có thể thu ngắn lại khi không còn nhu cầu sử dụng, thường có giá trên dưới 30 USD hay loại chuột không dây có giá cao hơn. Tuy nhiên, bạn nên chọn loại chuột có dây nếu phải thường xuyên di chuyển do không cần bận tâm đến việc chuẩn bị pin dự phòng cũng như bảo quản bộ thu phát sóng nếu sử dụng loại chuột không dây (bất kể sóng Bluetooth hay sóng radio). Để có thêm thông tin về thiết bị chuột dành cho MTXT, bạn nên tham khảo bài viết "Bàn phím, chuột – đa dạng công nghệ, kiểu dáng" và "Chuột – tiếp tục lướt".

Tăng cổng kết nối: Nếu MTXT của bạn chỉ cung cấp 1 hoặc 2 cổng USB, thì thiết bị USB Hub loại 4 cổng với kích thước nhỏ sẽ rất hữu ích cho việc kết nối với nhiều thiết bị ngoại vi hơn. Máy in xách tay, máy quét và các thiết bị USB "ngốn điện" khác có lẽ cần đến một USB Hub tự cấp nguồn như 4-Port Travel Hub của APC, 35 USD. Thông thường, để kết nối với chuột, bàn phím hay bút nhớ USB, bạn chỉ cần sử dụng loại Hub không cần cấp nguồn thông thuờng. Ngoài ra, để bảo vệ nguồn điện trong lúc đang di chuyển, hãy sử dụng thiết bị SurgeArrest của APC, 20 USD.

Giải phóng router: Một router không dây loại nhỏ sẽ giúp bạn thoải mái di chuyển vòng quanh phòng ở khách sạn, văn phòng làm việc... mà vẫn có thể sử dụng một kết nối Internet tốc độ cao. Với nhu cầu này, bạn có thể chọn thiết bị AirPlus GDWL-G730AP Wireless Pocket Router của D-Link 60 USD, được bỏ gọn trong một túi đựng nhỏ.

Thiết lập bảo mật: Nếu thường xuyên chuyển đổi giữa các hotspot công cộng thì MTXT của bạn cần đến sự bảo vệ của phần mềm tường lửa (firewall). Đáng tiếc, tính năng tường lửa được tích hợp trong phiên bản Windows XP SP2 chưa đủ sức để bảo vệ an toàn cho hệ thống và bạn cần sử dụng một phần mềm tường lửa của hãng thứ 3. Nếu bạn không được phép cài đặt phần mềm tường lửa vào máy tính (do sử dụng tài khoản không có quyền quản trị) thì thiết bị Personal Firewall Kensington, 40 USD, có thể giữ an toàn cho hệ thống trước những xâm nhập bất hợp pháp. Rất đơn giản, bạn chỉ cần cắm thiết bị tí hon này vào cổng USB, thực hiện nhanh một cài đặt và ngay lập tức, tính năng tường lửa đã sẵn sàng.

Mở đèn đêm: Sử dụng MTXT dưới điều kiện ánh sáng yếu sẽ rất khó chịu vì bạn không thể nhìn rõ bàn phím (trừ khi đó là loại bàn phím có đèn nền). Thay vì chỉ nhờ ánh sáng phát ra từ màn hình LCD, bạn nên sử dụng đèn trợ sáng Flylight 2 của Kensington, 25 USD. Thiết bị này có một đèn LED được gắn vào một đầu của thanh nối có thể uốn cong, phía còn lại là đầu cắm USB. Flylight 2 nhỏ và nhẹ, có khả năng chiếu sáng vùng làm việc của máy tính mà không làm phiền người khác.

Chống nhìn trộm: Trên những chuyến bay dài hay trong quán cafe internet, bạn thường không muốn người ngồi cạnh bên thấy được nội dung đang hiển thị trên màn hình MTXT của mình. Notebook Privacy Computer Filter của 3M sẽ giúp bạn ngăn cản những cặp mắt tò mò xung quanh: chỉ cần phủ miếng lọc này lên bề mặt màn hình. Dù khá đắt (45 USD cho loại màn hình 12,1") nhưng màn lọc này đem đến cho bạn sự riêng tư.

Nguồn điện đa năng: Nếu đã quá chán với cảnh tượng phải mang theo bên mình nhiều loại pin trong chuyến đi, tại sao bạn không trang bị một thiết bị có khả năng cấp điện cho toàn bộ thiết bị của mình? Các hãng như APC, Belkin, Kensington, và Targus đều sản xuất những bộ adapter cấp nguồn di động đa năng, cung cấp đầu nối cho MTXT, điện thoại di động, PDA và nhiều thiết bị khác. Giá của loại thiết bị này dao động từ 70 - 130 USD tùy thuộc vào công suất và phụ kiện đi kèm.

LÀM VIỆC CỐ ĐỊNH

Bộ dock: Bộ đế (hay còn gọi là dock) cho phép bạn kết nối màn hình, bàn phím, chuột, loa, thiết bị USB và mạng vào MTXT nhanh chóng. Hầu hết các nhà sản xuất đều cung cấp cho khách hàng những lựa chọn bộ dock đối với một vài model MTXT, tuy nhiên giá của chúng lên đến hàng trăm USD. Ví dụ, bộ đế Universal Notebook Docking Station With Video của Targus, 130 USD, có thể kết nối với bất cứ MTXT nào thông qua cổng USB 2.0. Một lưu ý: giao tiếp USB 2.0 không thể đáp ứng được tốc độ của một kết nối VGA, do vậy sẽ có trường hợp xảy ra hiện tượng "thắt cổ chai" về băng thông khi chơi các game với chuyển động nhanh hoặc ứng dụng đồ họa mạnh.

Chia sẻ thiết bị ngoại vi: Nếu phải thường xuyên chuyển đổi giữa máy tính để bàn và MTXT, bạn nên sử dụng thiết bị KVM Switch để có thể quản lý cả 2 máy tính này từ duy nhất một bàn phím (Keyboard), màn hình (Video) và chuột (Mouse). Tuy nhiên, nhiều loại KVM Switch có quá nhiều cáp nối cũng như đầu nối, trong khi đó Kavoom KVM lại là một phần mềm "chuyển đổi" có thể chạy trên một kết nối mạng: bạn chỉ cần nhấn chuột để chuyển đổi từ máy tính này sang máy tính khác. Phần mềm này có giá 30 USD (cho 2 máy tính), và 1 0USD cho mỗi máy tính bổ sung.

Mở rộng màn hình: Chế độ Dual View của Windows XP cho phép bạn kết hợp 1 màn hình gắn ngoài với màn hình LCD của MTXT đang sử dụng để mở rộng các cửa sổ mở lên cả 2 màn hình. Để xác định xem MTXT có hỗ trợ Dual View hay không, gắn một màn hình vào máy, nhấn phải chuột lên màn hình desktop của Windows, chọn Properties để mở hộp thoại Display Properties, sau đó chọn Settings.

Nếu máy hỗ trợ Dual View, thì tùy chọn "Extend my Windows desktop onto this monitor" được hiện rõ (không bị bôi màu xám) và hai màn hình với nhãn "1" và "2" sẽ xuất hiện ở phía trên (Hình 1). Bạn hãy đánh dấu tùy chọn này và nhấn OK. Sau đó, bạn dễ dàng kéo thả màn hình 1 lên trên, xuống dưới, sang phải, hay sang trái đối với màn hình 2.

Không những thế, bạn có thể mở rộng màn hình của MTXT sang 3 màn hình khác với thiết bị Tripple Head2Go của Matrox, 299 USD - xem hình 3, hay Dual Head2Go cũng của hãng này, 169 USD, với khả năng hỗ trợ hai màn hình. Các thiết bị này chỉ hoạt động với một số chipset ATI và nVidia nhất định, do vậy bạn nên kiểm tra kỹ danh sách các chipset tương thích tại địa chỉ find.pcworld .com/53102 trước khi mua. Ngoài ra, bạn cần kiểm tra xem sức mạnh đồ họa của máy tính đang sử dụng có đủ để xuất tín hiệu sang cả 3 màn hình không.

Bùi Xuân Toại
PC World Mỹ 8/2006

(theo PC World VN)